Alkollü araç kullanımı, trafik güvenliğini ciddi şekilde tehlikeye atan ve kanunlarımızda hem idari hem de cezai yaptırımlarla cezalandırılan bir fiildir. Türkiye’de, Karayolları Trafik Kanunu (KTK) ve ilgili yönetmelikler kapsamında, alkollü araç kullanan sürücülere idari para cezaları, sürücü belgelerine el koyma ve hatta hapis cezasına varan yaptırımlar uygulanmaktadır. Ancak, ehliyetine el konulan sürücülerin yasal hakları bulunmakta ve bu hakların etkin bir şekilde kullanılması, doğru adımların atılmasıyla mümkündür.
1. Alkollü Araç Kullanma Yasağının Hukuki Dayanağı
1.1. Karayolları Trafik Kanunu (KTK) Madde 48
KTK’nın 48. maddesi, alkollü veya uyuşturucu madde etkisi altında araç kullanmayı yasaklar ve buna ilişkin yaptırımları düzenler:
- Madde 48/5: Alkollü içki almış olarak araç kullandığı tespit edilen sürücülere idari para cezası verilir ve sürücü belgeleri belirli sürelerle geri alınır.
- Madde 48/6: Uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi altında araç kullanan sürücülere daha ağır yaptırımlar uygulanır.
1.2. Promil Sınırları ve Yaptırımlar
- Hususi Otomobil Sürücüleri İçin: 0.50 promil üzerinde alkol tespit edilmesi halinde idari para cezası ve ehliyete el koyma işlemi uygulanır.
- Ticari Araç ve Diğer Sürücüler İçin: 0.20 promil sınırı geçerlidir.
İhlalin tekrarı durumunda yaptırımlar kademeli olarak artar:
- İlk İhlal: 6 ay süreyle ehliyete el konulur.
- İkinci İhlal (5 yıl içinde): 2 yıl süreyle ehliyete el konulur.
- Üçüncü ve Sonraki İhlaller (5 yıl içinde): 5 yıl süreyle ehliyete el konulur ve psikoteknik değerlendirme raporu ile sürücü davranışları geliştirme eğitimini tamamlamak zorunludur.
2. Ehliyete El Konulması Sürecinin İşleyişi
2.1. Alkol Denetimi ve Ölçüm Prosedürü
- Dur İhtarı ve Kontrol: Trafik ekipleri tarafından yapılan denetimlerde sürücüye dur ihtarı yapılır ve alkol kontrolü için hazırlık yapılır.
- Üflemeli Alkolmetre İle Ölçüm: Sürücüden, üflemeli alkolmetre cihazına üflemesi istenir.
- Ölçüm Sonuçlarının Bildirilmesi: Ölçüm sonucunda promil değeri sürücüye bildirilir ve tutanak tutulur.
2.2. Ölçümün Reddi ve Kan Tahlili
- Ölçümün Reddi: Sürücü, üflemeli alkolmetreye üflemeyi reddederse, doğrudan en yüksek idari para cezası ve ehliyete 2 yıl el koyma yaptırımı uygulanır.
- Kan Tahlili Talebi: Sürücü, alkolmetre sonucuna itiraz ederse veya ölçümün doğru olmadığını düşünürse, en yakın sağlık kuruluşunda kan tahlili yapılmasını talep edebilir.
2.3. Tutanak ve Tebligat İşlemleri
- İdari Para Cezası Karar Tutanağı: İhlal tespit edildiğinde, sürücüye idari para cezası uygulanır ve bu ceza tutanağı düzenlenir.
- Ehliyete El Koyma Tutanağı: Ehliyete el konulmasına ilişkin tutanak düzenlenir ve sürücüye imzalatılır.
- Tebligatın Usulü: Tutanakların bir nüshası sürücüye verilir ve bu işlem tebliğ hükmündedir.
3. İtiraz Hakkı ve Süreçleri
3.1. İtiraz Süresi ve Başvuru Mercii
- İtiraz Süresi: İdari para cezası ve ehliyete el koyma işlemlerine karşı 15 gün içinde itiraz edilmelidir.
- Başvuru Mercii: İtirazlar, işlemi gerçekleştiren trafik biriminin bulunduğu yerdeki Sulh Ceza Hakimliği’ne yapılır.
3.2. İtiraz Dilekçesinin Hazırlanması
- Dilekçenin İçeriği:
- Kişisel Bilgiler: Ad, soyad, T.C. kimlik numarası ve adres bilgileri.
- Olayın Anlatımı: İhlalin gerçekleştiği tarih, saat ve yer bilgileriyle birlikte olayın detaylı anlatımı.
- Hukuki Gerekçeler: İtirazın dayandırıldığı yasal düzenlemeler ve hukuki argümanlar.
- Deliller: Tutanaklar, alkolmetre cihazının kalibrasyon belgeleri, tanık beyanları, varsa video veya fotoğraf kayıtları.
- Usulüne Uygunluk: Dilekçenin resmi bir dil kullanılarak, açık ve net ifadelerle yazılması önemlidir.
3.3. İtirazın Değerlendirilmesi
- Mahkeme İncelemesi: Sulh Ceza Hakimliği, itirazı dosya üzerinden veya gerek görürse duruşma açarak değerlendirir.
- Karar ve Tebliğ: Mahkeme kararını verir ve tarafınıza tebliğ eder. Karar lehine veya aleyhine olabilir.
3.4. Karara Karşı İstinaf Yolu
- Süre: Mahkeme kararına karşı 7 gün içinde İstinaf Mahkemesi’ne başvuru yapılabilir.
- Başvuru Usulü: İstinaf dilekçesi, kararı veren mahkeme aracılığıyla ilgili Bölge Adliye Mahkemesi’ne gönderilir.
4. Teknik Detaylar
4.1. Alkolmetre Ölçümlerinin Hukuka Uygunluğu
- Cihazın Kalibrasyonu:
- Alkolmetre cihazlarının kalibrasyonunun düzenli olarak yapılması ve bunun belgelenmesi zorunludur.
- Kalibrasyon belgesinin geçerlilik süresinin dolmuş olması, ölçüm sonuçlarını tartışmalı hale getirebilir.
- Ölçüm Prosedürüne Uyulması:
- Ölçüm öncesi sürücüye gerekli bilgilendirmelerin yapılması.
- Ölçümün yetkili ve eğitimli personel tarafından gerçekleştirilmesi.
- Ölçüm cihazının doğru kullanılması ve hijyen kurallarına uyulması.
4.2. Usul Hataları ve Hukuka Aykırılıklar
- Tutanaklarda Eksiklikler:
- Tutanaklarda sürücünün imzasının olmaması.
- Tutanakların eksik veya yanlış bilgiler içermesi.
- Tebligat Hataları:
- Tebligatın usulüne uygun yapılmaması.
- Tebligatın geç veya yanlış kişiye yapılması.
- Yetkisiz Kişilerce İşlem Yapılması:
- Ölçüm ve tutanak işlemlerinin yetkili olmayan kişilerce yapılması.
4.3. Kan Tahlili ve Bilirkişi İncelemesi
- Kan Tahlili Sonuçları:
- Kan tahlili sonuçları, alkolmetre ölçümlerine göre daha kesin ve güvenilirdir.
- Kan tahlili sonucu alkol seviyesinin yasal sınırların altında çıkması durumunda, idari yaptırımların iptali söz konusu olabilir.
- Bilirkişi İncelemesi:
- Ölçüm cihazlarının teknik özellikleri ve kullanımı konusunda bilirkişi raporu talep edilebilir.
5. Eğitim ve Rehabilitasyon Süreçleri
5.1. Sürücü Davranışları Geliştirme Eğitimi
- Zorunlu Eğitim: İkinci kez ve daha fazla alkollü araç kullanma ihlali yapan sürücüler, ehliyetlerini geri alabilmek için bu eğitimi tamamlamak zorundadır.
- Eğitimin İçeriği: Trafik güvenliği, alkolün etkileri, sürücü sorumlulukları gibi konuları kapsar.
5.2. Psikoteknik Değerlendirme
- Değerlendirme Zorunluluğu: 5 yıl süreyle ehliyetine el konulan sürücüler, psikoteknik değerlendirmeden geçmelidir.
- Amaç: Sürücünün psikolojik ve fiziksel olarak araç kullanmaya uygun olup olmadığının belirlenmesi.
6. Cezai Yaptırımlar ve Hukuki Sonuçlar
6.1. Türk Ceza Kanunu (TCK) Madde 179/3
- Suçun Tanımı:
- Alkol veya uyuşturucu madde etkisi altında araç kullanarak trafik güvenliğini tehlikeye sokan kişiler, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Cezai Sorumluluk:
- Özellikle üçüncü kez ihlal eden sürücüler hakkında adli işlem yapılır ve ceza davası açılır.
- Trafik kazasına sebebiyet verme veya ölüm ve yaralanmaya neden olma durumunda cezalar artar.
6.2. Adli Süreç ve Savunma Hakları
- Savunma Hakkı:
- Sanık, kendini en iyi şekilde savunma hakkına sahiptir.
- Avukat desteğiyle savunma hazırlanması önemlidir.
- Delillerin İncelenmesi:
- Olay yeri tutanakları, görgü tanıklarının ifadeleri, teknik inceleme raporları değerlendirilir.
7. Gelecekteki Risklerin Önlenmesi ve Tavsiyeler
7.1. Trafik Kurallarına Uyum
- Alkol ve Araç Kullanımı:
- Alkol veya uyuşturucu madde etkisi altında kesinlikle araç kullanılmamalıdır.
- Alternatif ulaşım yöntemleri (taksi, toplu taşıma) tercih edilmelidir.
- Sürücü Bilincinin Artırılması:
- Trafik güvenliği konusunda bilinçlenmek ve çevreye örnek olmak toplumsal sorumluluktur.
7.2. Hukuki Bilinç ve Hakların Korunması
- Hakların Bilinmesi:
- Yasal haklarınızı ve sorumluluklarınızı bilmek, olası mağduriyetlerin önüne geçer.
- Hukuki danışmanlık almak, süreçlerin doğru yönetilmesini sağlar.
Sonuç
Alkollü araç kullanma nedeniyle ehliyete el konulması, ciddi idari ve cezai yaptırımları olan bir süreçtir. Ancak, her idari işlem gibi bu işlemlere karşı da yasal itiraz hakları bulunmaktadır. İtiraz sürecinin doğru ve etkin bir şekilde yürütülmesi, hukuki bilgi ve tecrübe gerektirir.
Unutmayın: Haklarınızın korunması ve mağduriyetlerin önlenmesi için süreci profesyonel bir yaklaşımla ele almak önemlidir.
Alkollü araç kullanma nedeniyle ehliyete el konulması ve trafik hukuku alanındaki diğer konularda yanınızdayız. Hukuki danışmanlık hizmetlerimizden faydalanmak ve haklarınızı korumak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
